فرش تشریفات یکی از عناصر مهم در جلسات و مراسمهای تشریفاتی است که به محیط، جلال و زیبایی میبخشد. این نوع قالی، از قدیمیترین اشیاء تزئینی مورد استفاده در مراسمهای خاص بوده است و تا به امروز نیز جایگاه ویژهای در مراسمهای مختلف ایفا کرده است.
از جمله کاربردهای گستردهی فرش تشریفاتی میتوان به استفاده از آن در راهرو هتلها، سالنها، کنفرانسها و راهپلهها اشاره کرد. اما موضوع مورد بحث امروز ما استفاده از این نوع قالی در مساجد بهعنوان فرش مسجد میباشد.
در ادامه نمونههای بافته شدهی این نوع فرش را در نمازخانه و مسجد خواهید دید که توسط نصاب در جهت قبله نصب شدهاند و همچنین به توصیف تفاوتهای هر یک از موارد استفادهی آن خواهیم پرداخت.
تفاوت فرش تشریفاتی مسجد با دیگر مکانها
هر فرش تشریفات دارای جزئیات منحصربهفرد خود است که نمایانگر اهمیت و سلیقههای فرهنگی و هنری مکان مربوطه هستند. این تفاوتها بهعنوان بخشی از هویت هر مکان در ایجاد تجربههای مختلف برای مردم نقش دارند و هر مکان را به یک مکان خاص تبدیل میکنند.
تفاوتهای عمدهی بین فرش تشریفاتی مسجد و نمازخانه با فرشهای دیگر مکانها را میتوان در سه عامل مهم حاشیهی کناری، رنگبندی زمینه و نقشهای استفاده شده در طرح آنها، مورد بررسی قرار داد.
این تفاوتها، علاوه بر تأثیر بصری، تأثیری عمیقتر بر احساسات و تجربهی افراد در محیطهای مختلف دارند. پیش از تشریح این موارد، فیلمی از نمونههای بافته شدهی فرش مسجدی تشریفاتی آماده کردهایم تا درک بهتری پیدا کنید.
تعداد حاشیههای متفاوت فرش تشریفات
یکی از تفاوتهای چشمگیر میان سجاده فرش تشریفاتی اماکن مذهبی و طرح تشریفات دیگر مکانها مانند هتلها، در تعداد حاشیهها است. در فرشهای تشریفات راهروها و راهپلهها معمولاً دو حاشیه در کنارهای طرح وجود دارند که از طراحی دقیق و دوگانه برای زیبایی و استفاده از فضاهای گسترده بهره میبرند.
اما در فرشهای تشریفاتی مساجد، تنها یک حاشیه در یکی از طرفها وجود دارد و از این تک حاشیه بهعنوان محل قرار دادن مهر برای نمازگزاران یا جهت ایستادن آنها در صف نماز جماعت استفاده میگردد.
البته ما طرح معمول و استاندارد فرش سجاده ای مسجد را میگوییم که در شرکتهای سجادهبافی فقط با یک حاشیه تولید میشوند واگرنه طبق سفارش مشتری امکان بافت 2 حاشیهای نیز دارند.
طراحی متفاوت فرش تشریفاتی مسجدی
تفاوت مهم دیگر میان این دو نوع فرش در نوع نقشها و طرحهای استفاده شده است. فرش تشریفات مساجد معمولاً دارای نقشهای اسلامی و نگارههایی با مضامین مذهبی هستند مانند طرحهای شمسه. این نقشها به منظور تسهیل در ایجاد فضای معنوی و متناسب با مکانهای دینی طراحی میشوند.
از سوی دیگر، فرشهای تشریفاتی راهروها و سالنها کاملاً ساده و بدون نقش و نگار بافته میشوند. اگر فرش راهرو هتلها را دیده باشید یک زمینهی کاملاً ساده یا نهایتاً با اشکال هندسی چون لوزی میبینید؛ اما در مقابل سجاده فرش نمازخانه در طراحی و کاربرد نقشها بسیار متنوع میباشد.
رنگبندی متنوع فرش مسجد تشریفاتی
یکی از تفاوتهای بارز بین فرش تشریفاتی مسجد و مکانهای دیگر، رنگبندی آنهاست. فرشهای مخصوص مساجد و نمازخانهها معمولاً دارای یک تنوع رنگبندی بسیار بالا هستند و در طراحی آنها از رنگهای زمینهای مانند سبز، آبی، لاکی، گردویی و رنگهای مختلف دیگر استفاده میکنند.
این رنگبندیهای متنوع سجاده فرش کاشان بهمنظور ایجاد تطابق با محیط مذهبی و ایجاد جوی معنوی در فضاهای مسجدی انتخاب میشوند. این رنگها نهتنها نمایانگر زیبایی و تنوع در مکانهای مذهبی هستند بلکه بهعنوان جلوهای از زندگی و رنگآمیزی در دنیای مذهبی عمل میکنند.
در مقابل، برای فرشهای راهروها، هتلها و سالنها معمولاً از تکرنگی با زمینه قرمز استفاده میشود. این رنگ قرمز بهعنوان نماد توجه و اهمیت در مراسمهای رسمی و تشریفاتی شناخته میشود؛ بههمین دلیل است که به فرشهای تشریفات سالنها و مراسمات عمومی هم گاهی اشاره به “فرش قرمز” میشود، که بهنوعی نماد توجه و اهمیت مراسمات و جلسات است.
طرحهای مختلف فرش تشریفاتی مسجد
انواع طرحهای فرش سجاده کاشان را اگر بخواهیم دستهبندی کنیم، میتوانیم آنها را به دو گروه کلی سجاده فرش با طرح محراب و فرش مسجد بدون محراب تقسیم کنیم که در اصل ما به نوع دوم همان فرش تشریفات میگوییم. در ادامه تصاویری از نمونههای نصب شدهی هریک را خواهید دید.
3 دستهی سجاده فرش تشریفات کاشان
فرشهای بدون طرح محراب را میشود باتوجه به حاشیهی مورد استفاده در نقشه به سه دستهی کوچکتر تقسیمبندی کرد و از سویی دیگر میتوانیم هر کدام را در قالب فرش تشریفاتی ساده و پرنقش (شلوغ) از هم جدا کنیم:
فرش مسجد تشریفاتی تک حاشیه ساده
فرش طرح تشریفات تک حاشیه شلوغ
سجاده فرش تشریفاتی دو حاشیهای ساده
فرش تشریفات نمازخانه دو حاشیهای شلوغ
فرش تشریفاتی مسجدی بدون حاشیه ساده
فرش سجاده تشریفات بدون حاشیه شلوغ
خرید سجاده فرش برای مکان مذهبی با طرح ساده یا شلوغ مستلزم تصمیمگیری جمعی مسئولین و هیأت امنا خواهد بود و آنها باید براساس نوع فرهنگ و سلیقهای که دارند و همچنین نوع کاربرد، بهترین انتخاب را برای مکان مذهبی خود داشته باشند.
این تصمیم نهتنها برای تزئین مسجد مهم است بلکه تأثیر زیادی بر تجربه و تأثیرگذاری افراد حاضر در مسجد دارد. در این راستا، تفکر و تصمیمگیری متولیان بسیار اهمیت دارد و باید بهطور دقیق تأمل و برنامهریزی کنند تا انتخاب بین طراحی با حاشیه یا بدون حاشیه و ساده یا پرنقش را براساس اصول دینی، فرهنگی و کاربردی اتخاذ نمایند. جدول زیر اطلاعات خوبی درمورد ابعاد فرش سجاده ای طرح تشریفات و مکان مذهبی پیشنهادی هریک، در اختیار شما قرار میدهد:
- | نوع فرش تشریفاتی | اندازه طول طاقه (متر) | اندازه عرض طاقه (متر) | مکان مذهبی مناسب |
---|---|---|---|---|
1 | طرح سجاده با حاشیه | آزاد (به طول صف نماز بستگی دارد) | 1/25 | مسجد و نمازخانه |
2 | طرح سجاده بدون حاشیه | آزاد (به طول صف نماز بستگی دارد) | 2/5 | حسینیه و امامزاده |
نوع فرش تشریفاتی | عرض (متر) | طول (متر) | مکان مذهبی |
---|---|---|---|
حاشیهدار | 1/25 | آزاد | مسجد و نمازخانه |
بدون حاشیه | 2/5 | آزاد | حسینیه امامزاده |
مزایای استفاده از فرش تشریفاتی
فرش تشریفات در مقایسه با فرش محرابی دارای برخی مزایا میباشد که چند موردی را برایتان ذکر میکنیم. مساجد و یا سالنهای نماز که مساحت کمی دارند و کوچک هستند، بهتر است از این نوع فرش استفاده کنند بهاین خاطرکه تعداد افراد بیشتری میتوانند در صفها قرار بگیرند. در نوع محرابی معمولاً بین نمازگزاران یک فاصلهی کوچک ایجاد میشود ولی در طرح بدون محراب اینگونه نیست و افراد کاملاً کنارهم قرار میگیرند تا فاصلهای ایجاد نشود.
مزیت دیگر فرش تشریفاتی برای نمازخانه و مسجد این است که مقدار پرتی یا ضایعات کمتری خواهد داشت. طاقههای محرابی وقتی در مسجد نصب میشوند، باید هر رول بهگونهای پشت رول دیگر قرار بگیرد که محرابها موازی هم باشند ولی این مشکل را در فرش سجاده تشریفاتی نداریم. با کم شدن ضایعات و کاهش یافتن متراژ تولید، درنتیجه قیمت فرش سجاده ای هم کاهش مییابد که مقرونبهصرفهتر خواهد بود.